Vecordia
Na de uitspraak – ontslag van rechtsvervolging – diende bepaald worden wat er verder met Gerrit moest gebeuren. Kon hij in vrijheid gesteld worden of waren er redenen om hem voor kortere of langere tijd op te sluiten in een krankzinnigengesticht? Voor dat laatste was een machtiging van de rechtbank vereist. Vermoedelijk moeten we de gesprekken die Le Rütte met Gerrit en met Henk heeft gevoerd,* tegen deze achtergrond zien, maar de precieze gang van zaken is mij (nog) niet duidelijk.
Hieronder het verslag van Le Rütte van de zes gesprekken die hij met Gerrit heeft gevoerd. De spelling is aangepast.
11 april
Hij is altijd een vreemd, een egoïstisch individu geweest, even als zijn vader,1 met een zekere perversiteit; genegenheid voor vrouw en kinderen mist hij, hield zich liever op met allerlei andere vrouwen. Veel geld verdienend weigerde hij zelfs enig geld om zijn oppassende zoon in een zaak te helpen, zorgde niet ’t minst voor de opvoeding zijner kinderen. Hij wil nu scheiden om met een barones te trouwen; hij is buiten kijf onder de invloed van grootheidsvoorstellingen.
12 april
Hij beschouwt zich als een martelaar van zijn denkbeeldige uitvinding waarmee hij alle besmettelijke ziekten kan genezen.
Patiënt lijdt aan krankzinnigheid in den vorm van Vecordia2 op hereditaire bodem.3 Zijn waanvoorstellingen en ziekelijke appreciatie maken aanhoudende botsingen met bestaande maatschappelijke verhoudingen niet te vermijden. Uit het feit dat hij van rechtsvervolging ontslagen is trekt patiënt de conclusie dat hem wel degelijk het recht toekomt de titel van Doctor te voeren en te praktiseren, ja hij verklaart dadelijk weer dezelfde praktijk uit te zullen oefenen, zodra hij het gesticht verlaten zal hebben.4
19 april
Berust er in dat hij in het gesticht verpleegd moet worden. Eigenaardig is weer de conclusie die patiënt trekt uit ’t feit van zijn ontoerekenbaarheid, zijne daden zijn aldus niet strafbaar maar de hedendaagse geneeskunde begrijpt zijn methode niet en daarom is ’t natuurlijk dat men patiënt maar krank van zinnen verklaart.
26 april
Aan laxeerpillen die patiënt gewoon was in te nemen en anderen voor te schrijven, kent patiënt een wonderdadige uitwerking toe.
3 mei
Patiënt wacht geduldig totdat de geneesheren hunnen dwaling zullen inzien, zijn geneesmethode zullen begrepen hebben en hem in ere herstellen.
Aantekeningen
1) De kwalificatie ‘vreemd en egoïstisch’ zou dus niet alleen van toepassing zijn geweest op Gerrit, maar ook op diens vader Willem Hendrik Hofmans (op dat moment 80 jaar oud). Deze ‘informatie’, die afkomstig moet zijn van Henk, wordt overigens niet vermeld in ‘de ziektegeschiedenis betreffende patiënts voorleven’ (zie vorige aflevering).
2) In het vonnis werd Gerrit ‘lijdende aan krankzinnigheid’ genoemd; in deze aantekeningen komen we ook een nadere diagnose tegen: vecordia. Deze specifieke diagnose werd hoofdzakelijk tussen 1880 en 1900 gesteld. De stoornis zou gekenmerkt worden door rusteloosheid, verwarde redeneringen, ‘verkeerde’ denkbeelden, wisselende stemming en hallucinaties, soms ook door desoriëntatie, grootheidswaan en geheugendefect.
3) Vecordia? OK. Maar ‘op hereditaire bodem’? Zou Le Rütte deze toevoeging alleen gebaseerd hebben op de informatie van Henk?
4) Vermoedelijk is dit de reden geweest dat Gerrit niet werd vrijgelaten, met als juridische onderbouwing ‘gevaar voor verstoring van de openbare orde’.
__________
* Inmiddels ben ik tot de conclusie gekomen dat Le Rüttes notitie over ‘de ziektegeschiedenis betreffende patiënts voorleven’ volledig moet zijn gebaseerd op de inlichtingen die zoon Henk hem heeft verstrekt.
[18 april 2020]
Drie eeuwen Hofmans 