Gerrit II Hofmans (43)

Ziektegeschiedenis

Na het registratieformulier met de gegevens van Gerrit volgen zes pagina’s met zijn ziektegeschiedenis. De behandelend arts noteerde aanvankelijk wekelijks zijn bevindingen, later werd dat maandelijks en nog later eenmaal in de twee maanden, tenzij er bijzonderheden waren. Voor de diehards onder mijn lezers volgt hieronder het volledige transcript van dit document. Nodeloze informatie (zoals Oct. – of Feb. idem)  is weggelaten, de spelling is aangepast en afkortingen als pat. zijn voluit geschreven. Toevoegingen door mij zijn gecursiveerd en staan tussen vierkante haken.
In aflevering 44 volgt een samenvatting van van de patiëntenstatus, met toelichting en commentaar.

1894
Mei
Het is een eigenaardige persoon, die zich verbeeldt de kennis te hebben verzameld geneeskundige te kunnen zijn.
Voor allerlei kwalen heeft hij recepten, vooral voor astma, dat hij zich voorstelt te ontstaan uit een zenuwbaan wier takken vanuit de buik door het gehele lichaam gaan. Mijn medicijnen helpen altijd, zegt hij. Vraagt men hem welke, zo slaat hij een zakboekje open en leest daaruit een medicament voor. Voor een neuritis hernia [ischias] acht hij dezelfde medicijnen probaat.
Juni
Het blijkt dat zelfs zijn mening veel gestudeerd te hebben een waandenkbeeld is.
Juli
Hij wacht zijn tijd af totdat de geneesheren zullen inzien dat zijn leerstelsel het enig afdoende is en dan zijn bekwaamheid zullen erkennen.
Augustus
Er zijn twee methoden om doctor te worden: de eenvoudige wettelijke weg en die, waarbij men zichzelf de bekwaamheden daarvoor toekent. De ene ontneemt de mens alle verantwoordelijkheid, terwijl de andere (die van patiënt) een grote mate zelfkennis en zelfvertrouwen noodzakelijk maakt, waarvoor men dan moed krijgt die zo grote verantwoordelijkheid te durven aanvaarden.
September
Elke ziekte spruit voort uit onreinheid: patiënts ondervinding en wetenschappelijk ? onderzoek bracht hem tot deze overtuiging.
Oktober
Wat patiënt zegt is zonder enig voorbehoud waar: overtuigt men hem van een verbeterde opvatting, dan wordt hij driftig.
November
De Regering heeft erkend, dat hij praktiseren mocht: hij is voor de uitoefening van zijn praktijk (toen alleen massage) vrijgesproken.

1895
Januari
Dagelijks ontdekt hij fouten in de bouw van het gesticht en in de behandeling, zo lijnrecht tegen zijn leerstelsel indruisend, dat hij zich daarvoor onmogelijk kan stilhouden.
April
Hij wacht maar af totdat wij hem ontslaan, dan is het bewijs tevens geleverd dat hij praktiseren mag.
Deze verpleegde is lijdende aan krankzinnigheid, [en] wel aan Vecordia. Hij meent het recht te hebben geneeskundige praktijk uit te oefenen; wij spannen tegen hem samen omdat wij jaloers op zijn kennis zijn en ontzien ons niet hem te willen vergiftigen.
Mei
Hij begrijpt niet, dat wij hem niet meer vertrouwen en van zijn grote kennis profiteren.
Juli
Wij behandelen hem onheus, omdat wij jaloers op hem zijn.
September
Hij leeft in de waan door een hem onbekende jongedame bemind te worden, deze komt ’s nachts bij hem en waarschuwt hem voor ons.
November
De Koningin weet af van zijn wederrechtelijke opsluiting en zal hem weldra bevrijden.

1896
Januari
Reeds een paar malen heeft de Geneesheer-Directeur hem laten vergiftigen, waarom hij hem wantrouwt, en door mij worden pogingen aangewend hem zijn liefje afhandig te maken, waarom hij mij ontwijkt.
Maart
Hij wil niet meer met ons spreken en spuwt op de grond wanneer ik hem aanspreek.
Mei
Wij zijn schurken, die de patiënten verkeerd behandelen en daarvoor herhaaldelijk moorden op ons geweten nemen.
Juli
Hij kan in zijn slaap alles zien, wat voor anderen geheim is; zo komt een schone barones ’s nachts bij hem, die hem huwen zal, die van de Koningin zijn invrijheidstelling eisen zal om dan met hem naar Indië te gaan, waar hij tot een hoog geneeskundig ambt zal worden geroepen.
September
Telkens ondervindt hij dat wij deelnemen aan complotten, die tegen zijn leven gesmeed worden: vergif proeft hij in zijn eten, zodat hij niet meer eten wil. Als vele grote mannen is hij kleinzielig, zodat hij bij dreigen met de maagsonde weer aan het eten gaat.
November
Vooral de Geneesheer-Directeur is de hoofdschuldige; deze stookt de patiënten op hem tot onzedelijke handelingen over te halen, doch zijne geliefde Cornelia brengt in de slaap hem alles aan het licht, zodat hij zijn maatregelen nemen kan.

1897
Januari
Allerlei fouten ontdekt hij hier op hygiënisch gebied, klaagt daarover en wordt kwaad wanneer daaraan geen gevolg gegeven wordt.
Maart
Een vreselijk drama werd tegen hem op touw gezet, hetgeen hij door zich af te zonderen ontvluchten wil. Daarom vertoeft hij nu in een kamertje alleen.
Mei
Patiënt is minder angstig en kan weer op de zaal verpleegd worden.
Juni
Nog steeds kan patiënt zijn eigenaardige theorieën verkondigen op medisch gebied. Zo zijn mazelen en varicella [waterpokken] en andere infectieziekten door massage te voorkomen, maar niet te genezen. Zelfs dysenterie, beri-beri en cholera zijn door hem met massage te genezen, en wilde men hem Inspecteur van de Geneeskundige dienst in Indië maken, dan zouden die ziekten niet meer voorkomen.
Juli
Afgezien van zijn waan medische kennis te hebben, die patiënt niet uit de boeken, door waarneming en ondervinding, maar alleen door nadenken heeft opgedaan, houdt patiënt er nog andere waandenkbeelden op na, die door hallucinaties worden onderhouden.
Augustus
Zo meent hij, dat spoedig een adellijke dame hem uit het gesticht zal halen, om hem dan te huwen. Hij laat zich verder niet uit over zijn aanstaande, wier tante baronesse Van der Tuin is. Meer dan eens hoort hij des nachts, dat zij in aantocht is.
September
Tot arbeiden is patiënt natuurlijk niet te bewegen. Als man die nog een roeping te vervullen heeft, is gewoon werk hem te gering. Hij legt zich dagelijks dikwijls de kaart.
Oktober
Het gesticht alhier zou patiënt militairement hebben willen ingericht. Ook zou hij verschillende hygiënische maatregelen willen veranderen. Voor krankzinnigen bijvoorbeeld is vet geen geschikte voedingsstof, wel veel vlees. Als dokter kan hij onze behandeling niet goedkeuren; hij zou door massage krankzinnigheid kunnen genezen. De oorzaak hiervan moet in het bloed gezocht worden, en door massage worden de ziektestoffen dan verwijderd. Patiënt vertelt dit alles met een ernst en een aplomb, en ziet ons daarbij voor grote stumpers op geneeskundig gebied aan.
December
Weinig hoort men tegenwoordig van zijn vervolgingsideeën. Nu en dan echter kan men weleens horen, dat de dokter en hoofdopzichter enz. hem vijandig zijn.

1898
Januari – April
Een eigenaardige persoonlijkheid is patiënt, die door grote handigheid en brutaliteit zich vroeger een tijd lang als consulterend medicus kon staande houden. Hij schikt zich hier kalm in zijn lot en leeft voort in de gelukkige overtuiging, dat zijn geliefde hem spoedig hier vandaan zal halen.
In afwachting daarvan legt hij hier een kaartje, rookt zijn pijpje, en peinst over verschillende medische vraagstukken.
April
Deze patiënt is lijdend aan krankzinnigheid en wel aan Vecordia. Hij meent gerechtigd te zijn, de medische praktijk te mogen uitoefenen, heeft allerlei dwangideeën op geneeskundig gebied, en leeft (?…?) in de waan, met een adellijke dame te zullen huwen, die hem uit het gesticht zal verlossen, welke waan door gehoorhallucinaties wordt onderhouden. Een verdere verpleging enz. – april 98
Mei, Juni
Patiënt is een gewezen wonderdokter en masseur, die erg gaarne een en ander over medische onderwerpen vertelt, dat echter kant noch wal raakt. Hij is steeds in de veronderstelling, dat zijn geliefde Cornelia hem spoedig zal verlossen uit zijn verblijf alhier; zij doet hem ’s nachts allerlei verhalen. Nu en dan is hij angstig, omdat hij meent, dat men het op zijn leven aanlegt. Hij verzoekt ons, afgezonderd te mogen worden, maar zonder isolement verdwijnt de bui. Hij vertelde ons allerlei fouten van zijn vijanden.
Juli
Overigens brengt hij kalm en bedaard zijn pijpje rokend de dag door, wachtend op de dingen die komen zullen.
Oktober
Rustig en zonder zich te vervelen zit hij de hele dag te lanterfanten, rookt wat, leest wat, bemoeit zich weinig met anderen, heeft genoeg aan zichzelf. Uit zichzelf vertelt hij van zijn innerlijk gedachtenleven niets, men moet er bepaald navraag naar doen. Maar dan blijkt dat zijn waandenkbeelden onverzwakt voortbestaan en dat hij alle inzicht mist.
November
Hij meent de geneeskunde volkomen te beheersen, maar vertelt er de grofste dwalingen over. Kalm wacht hij af de dingen die komen zullen en die hem in grote ere zullen herstellen. Van vervolgingsdenkbeelden blijkt weinig, wel vraagt hij nu en dan een Single-Room te mogen bewonen, maar in de regel leeft hij rustig en tevreden op de algemene verblijfzaal.

1899
Januari
Vooral ’s nachts heeft hij gehoorshallucinaties, in verband staande met zijn waan dat Cornelia, een voorname dame, hem zal komen verlossen.
Maart
Een aanval van ischiatische pijnen geeft hem gelegenheid zijn medische wijsheden te luchten. Hij is wel bereid ons de kunst te leren.
April
Rustig voortlevend, zeer op zijn gemak, overtuigd dat er nog wel een goede toekomst voor hem is.
Deze verpleegde lijdt aan KZ [krankzinnigheid] en wel aan Paranoia.
Mei
Rustig leeft patiënt zonder arbeid te verrichten – ‘hij behoeft toch niet te werken’ – voort, in kalme afwachting van wat hem in ere zal herstellen.
Juni
’s Nachts heeft hij gehoorshallucinaties van aangename aard, die de waan onderhouden, dat hij een grote toekomst heeft. Hoe hij zich die juist voorstelt, zegt hij niet. ‘Cornelia’ speelt er de grote rol in.
Oktober
Leeft rustig voort, in onverzwakt vertrouwen op de toekomst.
November
Patiënt waarschuwde ons tegen complotten die hier gesmeed worden; hij wou er zich niet nader over uitlaten, we zouden ’t wel zien.
December
Rustig.

1900
Maart
Altijd vol vertrouwen op de toekomst, die zijn waandenkbeelden hem voorspiegelen.
April
Verklaring als ’99 [volgt paraaf]
Mei
Zonder enige arbeid brengt patiënt de dagen door, wat rokend, spelend, lezend. Nooit spreekt hij ons spontaan aan, dan alleen om geheimzinnig iets te verhalen van een tegen hem gesmeed complot, waarin hij zijn omgeving betrekt.
Oktober
Het zeer verhoogde zelfgevoel bestaat onverzwakt voort. Hij uit zich over zijn waandenkbeelden niet graag; alleen als een complot ’t hem te lastig maakt, klaagt hij er over en verzoekt ons er een einde aan te maken.

1901
Maart
Rustig; in de verzekerdheid van een grote toekomst.
April
Verklaring als voren [volgt paraaf]
Mei
Rustig, niets doend dan een spelletje kaart spelen of een pijpje roken, brengt hij de tijd door; klaagt niet en spreekt weinig.
Juni
Klaagde er weer eens over, dat er een complot tegen hem werd gesmeed.
Juli
Rookt zijn pijpje, speelt zijn kaartje en trekt zich overigens van de zaken weinig aan.
Oktober
Nu en dan komt hij zich beklagen over complotten die tegen hem worden gesmeed, maar waarover hij geen nadere inlichtingen geeft.
December
Hij klaagt weer dat ‘ze’ hem ’s nachts in bed niet met rust laten en met elektrische stromen behandelen.

1902
Maart
Gedraagt zich rustig, ordelijk en is tevreden.
April
Apoplectiforme aanval [vermoedelijk een beroerte], waarna spraakbelemmering en parese der ledematen overbleef. Verklaring als voren [volgt paraaf]
Mei
Na de apoplectische aanval van de vorige maand blijft patiënt zwak. Spraak en verlamming van de ledematen verbeteren langzaam.
Juni
Gaat langzaam iets vooruit.
Juli
Rustig en tevreden.
Augustus
Beweegt zich weer vrij goed; de spraak blijft moeilijk, ook het slikken. Nu en dan is hij ontstemd over een tegen hem gesmeed complot en verwijt ons daaraan mee te doen. Hij is veel luidruchtiger dan vroeger.
December
Blijft zwak; verslikt zich vaak. Toch vraagt hij nog meermalen om weg te mogen gaan of spreekt de verwachting uit, dat de barones hem weldra komt halen.

1903
Februari
Had waarschijnlijk een nieuw insult. Spraak meer belemmerd; meermalen onzindelijk. Luidruchtig.
Maart
Blijft zwak.
April
Intellect gaat achteruit; luidruchtig en ongemotiveerd lachen. Wordt zwakker.
Verklaring als voren [volgt paraaf]
Art 30
Bovengenoemde verpleegde is lijdende aan krankzinnigheid onder de vorm van paranoia. Hij lijdt aan vervolgingswaandenkbeelden die door hallucinaties worden onderhouden. Zijn ontslag kan niet geschieden zonder gevaar voor stoornis van openbare orde en voor ongelukken. D^r Frijlinck
Mei
Wordt gaandeweg zwakker en is voortdurend bedlegerig.
Juni
Omstreeks 20 dagen treedt Cheyne-Stokes fenomeen in. 30 juni exitus letalis [dodelijke afloop]. [volgt paraaf]

[21 april 2020]

Vervolg.

Naar Inhoud.