De jaren 1795-1815 waren voor Nederland een periode van permanente binnenlandse militaire paraatheid en van deelname aan talloze buitenlandse veldtochten. Voor Jan Soldaat was het een bestaan van troepenverplaatsingen, eindeloos marcheren, exerceren, inkwartiering, slechte betaling, veel honger, veel kou, veel verveling, en dan uiteindelijk, als een pervers soort bekroning van het lange wachten… de strijd.
Maar dan hing zijn leven er ook van af.
Amsterdam
Op woensdag 13 augustus 1834 trouwde mijn betovergrootvader Willem Hendrik Hofmans in Den Haag met Helena Lindeman. Aanwezig waren, afgezien van een viertal getuigen, de ouders van de bruidegom, de moeder van de bruid en nog enkele andere familieleden. Grote afwezige was de vader van Helena. Blijkens de huwelijksakte had zij ‘met solemnelen eede’ verklaard, dat haar vader ‘sedert eenen geruimen tijd’ afwezig was: zij had geen idee waar hij verbleef.
Wie was deze Reinier Lindeman?
Delft – Den Haag
Helena Vastenhout* werd geboren/gedoopt op 1 oktober 1784 in Delft als dochter van Jan Vastenhout en Maria Angenent. Over haar jonge jaren is niets bekend; we weten alleen dat ze heeft leren lezen en schrijven.
In 1805 raakte zij zwanger van een zekere Reinier Lindeman. Hun dochter Helena Lindeman werd op 20 november 1805 gedoopt in de Sint-Hippolytuskerk aan de Brabantse Turfmarkt als illegitima (onwettig kind); Reinier was toen allang vertrokken. Dat de kleine Helena toch zijn achternaam kreeg, is vermoedelijk te danken aan een lankmoedige pastoor en het ontbreken van een gereguleerde burgerlijke stand.
Amsterdam
Mijn betovergrootvader Willem Hendrik Hofmans (1812-1896) had één oudere broer, Gerrit (1808-1850). Daarnaast was er een tweede broertje, geboren op 7 april 1810 en vermoedelijk jong overleden. Probleem was alleen, dat ik van dat laatste geen enkel bewijs kon vinden.
Amsterdam
Zoals ik in een eerdere aflevering heb verteld, probeerde Gerrit in de jaren dat hij in de Tesselschadestraat woonde, publicitair enigszins onder de radar te blijven. Hij adverteerde niet zelf, maar liet dat over aan dankbare cliënten, die daarbij overigens veelvuldig gebruikmaakten van suggestieve titulatuur die hem niet toekwam (zoals de Zeergel. Heer Hofmans).
Amsterdam
Op 6 juli 1887 stuurde Gerrit een brief aan de Minister van Koloniën, J.P. Sprenger van Eyk.
De brief zelf heb ik (nog) niet opgespoord, maar het antwoord van de minister is bewaard gebleven.
Amsterdam – Rotterdam
In deze serie staat Gerrit Hofmans centraal. Over zijn vrouw Clasien en zijn twee zonen Henk en Jan weten we vrijwel niets, op een paar uitzonderingen na: Jan zat in Rotterdam in het cursusjaar 1880-1881 op de Academie van Beeldende Kunsten en Technische Wetenschappen en hij deed op 4 mei 1881 zijn eerste Heilige Communie in de St Antonius-Kerk.
Rotterdam
Op 13 januari 1886 overleed Hendrikus Adrianus Houtman, 67 jaar oud.
Twee dagen later verscheen in de Maasbode een overlijdensadvertentie, op 16 januari gevolgd door een tweede, gecorrigeerde versie.
Rotterdam
Clasina Christina Houtman, de vrouw van Gerrit Hofmans, was het oudste kind van Hendrikus Adrianus Houtman en Jacoba Clasina van der Doorn. Zij werd geboren op 16 september 1842.
Na Clasina volgden nog zes kinderen, waarvan er vier jong overleden. Een zoon en een dochter overleefden.
Clasien Houtman trouwde op 11 november 1863 met Gerrit Hofmans en kreeg met hem drie zonen. Economisch gezien was deze verbintenis geen groot succes: Gerrit ging in 1867 failliet als schoenmaker en vertrok vervolgens in 1868 als soldaat naar Indië. Zoals we gezien hebben, werd de jongste zoon, Jan, tijdens de afwezigheid van zijn vader geboren in het huis van zijn grootouders.
Amsterdam – Haarlem – Nieuwer-Amstel – Amsterdam
In mijn stukjes van de afgelopen weken zijn diverse adressen in Amsterdam, Haarlem, Nieuwer-Amstel en opnieuw Amsterdam voorbijgekomen, en misschien is het goed om die even op een rij te zetten.
Drie eeuwen Hofmans 